Historia

Figura Pawła herbu Godziemba

Po raz pierwszy nazwa miejscowości Pawłów „Paulow” pojawiła się w dokumentach historycznych w 1339 roku jako własność Pawła herbu Godziemba. Następnie wymienia ją Jan Długosz w XV wieku i Lustracje Województwa Sandomierskiego prowadzone w stuleciach XVI, XVII i XVIII.

Jednak początki osadnictwa i działalności człowieka na terenach administrowanych dziś przez Gminę sięgają znacznie wcześniej. Potwierdziły to badania nad starożytnym hutnictwem świętokrzyskim. Odkryte w Pawłowie, Pokrzywnicy, Chybicach, Radkowicach, Ambrożowie, Nieczulicach, Wieloborowicach, Szeligach i Świętomarzy stanowiska osadnicze, pozostałości piecowisk dymarskich i żużla świadczą o wysoko rozwiniętej organizacyjnie działalności ludzkiej na tym terenie już na przełomie er, tj. l w. p.n.e. do IV w. n.e.

Procesy osadnicze oparte na miejscowych bogactwach naturalnych i szlakach handlowych ożywają ponownie w wiekach XI-XIII, kiedy to powstają ośrodki w Tarczku, Swiętomarzy i Chybicach. W XVIII i XIX stuleciu tereny te wchodzą w skład kolejno tworzonych jednostek administracyjnych. Utworzona w wyniku reorganizacji gmina Pawłów w 1976 roku, w aktualnych granicach zajmuje obszar 137 kilometrów kwadratowych i należy do grupy największych gmin województwa świętokrzyskiego.

W trakcie budowy zbiornika „Wióry” odkryto liczne tropy oraz ślady zwierząt żyjących we wczesnym triasie. Tropy pochodziły głównie od zwierząt kręgowych – gadów i płazów. W trakcie budowy zbiornika zebrano ok. 5 tys. okazów, które są dowodem życia lądowych kręgowców. Na podstawie znalezisk można oszacować ich wielkość, sposób poruszania się i odżywiania. Jak ustalili naukowcy tropy czworonogów należą do małych płazów oraz dużych i małych gadów. Można wśród nich wyróżnić 8 gatunków śladów (ichnotaksonów) oraz ślady płazów tarczogłowych (labiryntodonty). Zwierzęta te były dobrze zbudowane, masywne o długości 5,0 m i wadze 0,5 tony. Prowadziły ziemny tryb życia ale polowały również na ryby.

Na terenie zbiornika „Wióry” pozostawiły ślady przypominające ludzka dłoń (chiroteria) gady osiągające kilka metrów wielkości. Te czworonożne zwierzęta zapewne dominowały wielkością nad pozostałymi lądowymi kręgowcami wczesnego triasu.

Mieszkały tu także gady, których ślady podobne są do śladów jakie pozostawiają jaszczurki oraz pięciopalczaste gady ssakokształtne – terapsydy, które prawdopodobnie dały początek ssakom. Dobrze się tu również miały gady naczelne (tekodonty)—archozaury, z których wywodzą się dinozaury. Swoim wyglądem przypominały krokodyla, ale posiadły bardziej długie i proste nogi.

Inna ciekawostkę stanowią tropy opisane jako Prorotodactylus, pozostawiły je gady bliskie najstarszym dinozaurom, ale reprezentujące nieco odmienną, boczną gałąź ewolucyjną.